Arena’s en gladiatoren
Op dit moment hebben heel veel baasjes over de hele wereld een ontzettend lieve en sociale bull terriër in huis. Een echte vriend van de familie, inclusief kids, andere huisdieren en zelfs de postbode. Toch begint de geschiedenis van dit ras met een behoorlijk bloederig hoofdstuk. De bull terriër is als ras namelijk officieel ontstaan in het Engeland van de negentiende eeuw. De honden zoals we ze tegenwoordig kennen stammen af van een lange serie kruisingen die er allemaal op gericht waren om optimale vechthonden op te leveren. Daarbij ging het niet om honden die samen met menselijke soldaten optrokken, zoals dat bijvoorbeeld geldt voor de rassen die van de Grieks/Romeinse molossers afstammen, maar om honden die in arena’s tegen andere dieren moesten vechten, puur voor het spektakel en het vermaak van het publiek. Bijnamen van de bull terriër zoals ‘gladiator’ herinneren nog altijd aan die tijden, maar gelukkig is de wereld van de hondenliefhebber inmiddels flink veranderd.
Andere tijden
Tegenwoordig zijn dat soort hondengevechten al heel lang verboden: in het Verenigd Koninkrijk, maar ook in de meeste andere landen. Toch is de arena een belangrijk deel van de ‘erfenis’ die de bull terriër met zich meedraagt. Dat is niet alleen terug te zien in het uiterlijk van deze honden, maar zeker ook in het imago dat ze hebben bij mensen die niet zo bekend zijn met het ras. Dat soort imagoproblemen kunnen gevolgen hebben voor hoe mensen op straat naar je bull terriër en naar jou als baasje kijken, dus ze moeten hier zeker genoemd worden. Gelukkig zal iedereen die zelf een bull terriër heeft, of er eentje persoonlijk kent, meteen vertellen dat het enorm sociale en lieve honden zijn waar je een heleboel lol mee kunt hebben, zolang je ze maar goed opvoedt en socialiseert. Dat zal verderop in dit verhaal nog aan de orde komen, maar eerst keren we even terug naar de geschiedenis van de bull terriër en de arena’s waarin het ras tot bloei kwam.
Boeren en burgers, bullen en doggen
Waar de hondengevechten in eerste instantie vooral bij de Engelse adel heel populair waren – Koningin Elizabeth I schijnt er dol op te zijn geweest – werd de ‘sport’ ook onder de plattelandsbevolking populair, en met de industriële revolutie vonden de ‘pits’, zoals de vechtringen genoemd werden, ook in de snel uitdijende steden een plek. Steeds meer mensen gingen zelf enthousiast hun honden kruisen om betere vechters te fokken. Intussen ontstonden ook steeds meer varianten van het hondengevecht. In het begin, vanaf de late Middeleeuwen, ging het vooral om ‘bull baiting’ en ‘bear baiting’, waarbij honden het opnamen tegen een stier of een beer die aan een paal was vastgebonden. Zo is de beroemde buldog (bull-dog = stierenhond) ook aan zijn naam gekomen, want dat was van oudsher een populaire hond voor dit soort matches. Deze oorspronkelijke ‘Old English Bulldog’ is inmiddels uitgestorven, maar dit ras stond wel aan de basis van de bull terriër zoals wij hem nu kennen.
Bull-and-terrier
De traditionele buldog was heel geschikt om tegen stieren te vechten, maar toen de hondengevechten langzaam veranderden in een hond-tegen-hond opzet bleken deze sterke maar logge beesten te traag voor die nieuwe taak. Door heel Engeland gingen eigenaren aan het fokken om nieuwe, snelle en wendbare kruisingen te vinden. Daarvoor werden vooral terriër-rassen ingezet, met een enorm scala aan verschillende kruisingen tot gevolg. Deze kruisingen werden meestal ‘bull-and-terrier’ genoemd, maar het fokprogramma was zo ongeorganiseerd dat er niet over rasstandaarden werd nagedacht. De Old English Bulldog verdween daardoor als ras van het toneel. Uit de vele bull-and-terrier varianten die ontstonden werden uiteindelijk twee officiële rassen erkend: de staffordshire bull terriër en de bull terriër waar dit artikel over gaat.
Ondergronds
In 1835 werd het in heel Engeland verboden om hondengevechten te organiseren. Toch gingen de gevechten door, maar nu ondergronds. Tegen die tijd leek de hond die we nu als de bull terriër kennen al behoorlijk op de huidige verschijning. Toch ging het gerichte fokken op vechterseigenschappen door. In 1860 dook de eerste bull terriër op tijdens een officiële hondenshow. De eigenaar heeft nooit verteld met welke rassen hij zijn kruisingen heeft uitgevoerd, maar het kenmerkende eivormige hoofd, of ‘haaienhoofd’ van de moderne bull terriërs was er al in te herkennen. Dit werd in de eeuw die volgde nog veel geprononceerder door gericht fokken, maar destijds verschilden de deskundigen behoorlijk van mening over welke rassen hier invloed op hadden gehad. Een – misschien onbedoeld – voordeel van de invloed van de terriërs in de bloedlijn was het feit dat een moderne bull terriër veel beter kon fungeren als waakhond en mensenvriend. De bijnaam ‘gladiator’ was aan vervanging toe: de bull terriër bleek eerder een ‘gentleman’, of ‘gentleman’s companion’: gezelschap voor een echte heer dus. Deze honden beginnen zelden een gevecht, maar als ze worden geprovoceerd weten ze zich prima te verweren, meestal tot verdriet van de tegenpartij.
Downface
De ‘downface’, de zeer kenmerkende vorm van het hoofd waaraan je een bull terriër meteen herkent, kwam pas echt tot stand aan het einde van de negentiende eeuw. De afgeronde vorm van het gezicht, met zogenaamde ‘Romeinse neus’ zonder stop en met de typische driehoekige ogen, was voor nieuwsgierige mensen een reden om voor zo’n bijzondere hond te kiezen, zonder ook maar iets om vechthonden te geven. Voor het eerst begonnen mensen de vriendelijke en mensenlievende aard van de bull terriër te ontdekken. Toch zou het nog tot na de Tweede Wereldoorlog duren voordat de bull terriër echt internationaal bekend werd. Na in de oorlog als politiehond te zijn gebruikt – en samen met generaal Patton Parijs te hebben bevrijd – verspreidde het ras zich over alle landen die bij het Britse Imperium hadden gehoord. Ze bleken heel goed om te kunnen gaan met tropische omstandigheden, waardoor ze populair waren bij jagers op grofwild in Afrika. In Zuid-Afrika is het nog altijd één van de meest gewilde hondenrassen.
Verkeerd begrepen
Nu de bull terriër over de hele wereld een geliefd huisdier is, worden deze honden door veel mensen nog steeds verkeerd begrepen. Dat heeft vooral met zijn kenmerkende vechthondenuiterlijk te maken, waar nog bij komt dat sommige mensen hem een ‘griezelige kop’ vinden hebben. Wat daarbij niet helpt is dat sommige baasjes een bull terriër hebben om een bepaald imago mee uit te stralen: een agressief en stoer imago dus. Iedereen die deze dieren goed kent weet dat ze lief, trouw, waaks en beschermend zijn, maar niet agressief, zolang ze maar goed zijn opgevoed en gesocialiseerd. Ze kunnen behoorlijk eigenwijs zijn (terriër invloed), dus een consequente opvoeding is cruciaal, zonder autoritair of bestraffend te zijn. Een bull terriër is gek op spelletjes en lol maken, maar daardoor soms ook iets te enthousiast en ongehoorzaam. Zolang je weet waar je aan begint en de socialisatie en training van begin af aan serieus neemt is dit geen probleem. Een bull terriër kan goed met kinderen omgaan en is gek op zijn ‘roedel’ – jouw gezin dus. Wees wel gewaarschuwd voor het onbegrip en de vooroordelen van mensen om je heen, maar als je denkt dat je in staat bent om een bull terriër goed op te voeden, dan heb je er een lieve, trouwe en vaak hilarisch grappige vriend voor het leven bij!
